Recruitmentfraude: zo bescherm je jezelf tegen sluwe oplichters

Recruitmentfraude is een vorm van online oplichting waarbij een oplichter zich voordoet als een werkgever of een bemiddelaar en je een aantrekkelijke baan aanbiedt, maar in werkelijkheid geld of persoonlijke gegevens probeert te stelen. Het kan ook gaan om het witwassen van geld, het misbruiken van je identiteit of het betrekken van je bij illegale activiteiten. Het is een vorm van online oplichting waarbij sommige mensen geld of persoonlijke gegevens verliezen en een toenemend probleem in Nederland, dat ernstige gevolgen kan hebben voor jouw leven. Hoe kun je deze vorm van oplichting vermijden? Hoe kun je de signalen van recruitmentfraude herkennen? En wat moet je doen als je toch slachtoffer wordt?

De impact van recruitmentfraude op jouw leven

Je denkt misschien dat het alleen maar irritant is, maar niet echt schadelijk. Of dat je alleen tijd en moeite verliest, en dat je wel kunt herstellen van deze ervaring. Maar pas op. Recruitmentfraude kan enorme gevolgen hebben voor jouw leven:

• Financieel verlies
  Je kunt geld verliezen door het over te maken naar de oplichter, die zegt dat hij administratiekosten of reiskosten vergoedt. Of je kunt geld verliezen doordat de oplichter je bankrekening plundert of je creditcard gebruikt. De Fraudehelpdesk, een onafhankelijke organisatie die fraudegevallen registreert en meldt, schat dat de schade door recruitmentfraude in Nederland jaarlijks in de tienduizenden euro’s loopt. Dit is echter een onderschatting, want niet alle slachtoffers doen melding of aangifte. De werkelijke schade kan dus veel hoger zijn.
  
  
• Identiteitsdiefstal
  Je kunt je persoonlijke gegevens, zoals je naam, adres, bankrekeningnummer of een kopie van je paspoort, per ongeluk delen met de oplichter, die ze kan misbruiken voor criminele doeleinden. Bijvoorbeeld: het afsluiten van leningen of abonnementen op jouw naam, het bestellen van producten of diensten op jouw rekening, het inbreken in je sociale media of e-mail accounts, of het doorverkopen van je gegevens aan andere oplichters. Dit kan leiden tot schulden, boetes, juridische problemen of reputatieschade.
  
  
• Juridische problemen
  Je kunt betrokken raken bij illegale praktijken, zoals het witwassen van geld, het verhandelen van gegevens van slachtoffers of het doorsturen van pakketten. De oplichter kan je vragen om geld of goederen te ontvangen of door te sturen naar een ander adres, zonder dat je weet wat er in zit of waar het vandaan komt. Dit betekent dat je meehelpt om de oorsprong of bestemming van illegaal verkregen geld of goederen te verhullen. Hierdoor kun je aansprakelijk of strafbaar worden gesteld.
  
  
• Emotionele stress
  Je kunt teleurgesteld, boos, beschaamd of angstig worden door deze ervaring, die je vertrouwen in jezelf en in anderen kan aantasten. Je kunt ook last krijgen van slaapproblemen, depressie, angststoornissen of posttraumatische stressstoornis (PTSS). Volgens een onderzoek van de Universiteit Utrecht onder 194 slachtoffers van verschillende vormen van fraude, waaronder recruitmentfraude, had 44% last van PTSS-symptomen.

Zoals je ziet, is deze vorm van fraude geen kleinigheid en kan het zelfs je leven ruïneren. Daarom is het belangrijk dat je weet hoe je deze fraudeurs kunt herkennen en ontmaskeren.

Herken de signalen!

Recruitmentfraude kan op verschillende manieren plaatsvinden, maar er zijn een aantal kenmerken en methoden die vaak terugkomen. Als je deze signalen ziet, moet je extra opletten en geen risico's nemen:

• Valse vacatures
  De oplichter plaatst een nepvacature op een website, een social media platform of een vacaturebank. De vacature lijkt misschien professioneel, maar bevat vaak spelfouten, vreemde domeinnamen of onveilige verbindingen. De vacature is meestal te mooi om waar te zijn, met een hoog salaris, veel voordelen en weinig eisen.
  
  
• Onrealistische beloftes
  De neprecruiter of nepwerkgever biedt je een baan aan die perfect bij je past. Hij of zij is heel enthousiast over je cv en je kwalificaties en nodigt je uit voor een gesprek. Hij of zij laat je denken dat je al aangenomen bent en dat je alleen nog maar een paar formaliteiten hoeft te regelen.
  
  
• Onprofessionele communicatie
  De oplichter praat met je via WhatsApp, e-mail of een nepwebsite. Hij of zij gebruikt vaak een buitenlands nummer of een e-mailadres dat niet klopt met de bedrijfsnaam. Hij of zij spreekt je misschien aan met 'geachte heer/mevrouw' in plaats van je naam, of gebruikt slecht Nederlands of Engels. Hij of zij reageert ook heel snel of juist heel langzaam op je berichten.
  
  
• Ongebruikelijke verzoeken
  Er wordt gevraagd geld over te maken, persoonlijke gegevens te delen of pakketten te ontvangen of door te sturen. Hij of zij zegt dat dit nodig is voor de administratie, de reiskosten, de laptop, de verzekering of de achtergrondcontrole. Hij of zij zegt dat je het geld later terugkrijgt of dat het een borg is die je niet verliest.
  
  
• Nepwebsites:
  Je ontvangt een link naar een nepwebsite, die lijkt op die van een echt bedrijf. De website ziet er misschien professioneel uit, maar bevat vaak spelfouten, vreemde domeinnamen of onveilige verbindingen. De website vraagt je om in te loggen of je cv te uploaden, waarmee de oplichter toegang krijgt tot je gegevens.

Hoe kun je deze signalen herkennen en controleren? 

• Wees alert als je wordt benaderd door een onbekend buitenlands nummer of een e-mailadres dat niet klopt met de bedrijfsnaam.
  
  
• Controleer of de vacature echt is door te zoeken naar de bedrijfsnaam, het telefoonnummer, het e-mailadres of de website op internet. Vergelijk ook de vacature met andere vacatures van hetzelfde bedrijf.
  
  
• Vraag om een telefonisch of persoonlijk gesprek met de recruiter of werkgever en controleer zijn of haar identiteit. Vraag ook om referenties van andere werknemers of klanten.
  
  
• Ga niet in op verzoeken om geld over te maken, persoonlijke gegevens te delen of pakketten te ontvangen of door te sturen. Dit zijn nooit normale procedures voor een sollicitatie.
  
  
• Wees extra voorzichtig met recruitment via online platforms, zoals websites, social media of vacaturebanken, die soms worden misbruikt door oplichters. Controleer altijd de identiteit en de reputatie van de recruiter of werkgever en verifieer zijn of haar contactgegevens.

Maar herkennen is nog niet genoeg. Je moet ook weten hoe je jezelf kunt beschermen tegen deze sluwe oplichters.

Bescherm jezelf!

Hier zijn de stappen die je kunt volgen om recruitmentfraude te voorkomen:

• Onderzoek de werkgever
  Voordat je solliciteert, onderzoek of de werkgever betrouwbaar is. Zoek naar informatie over het bedrijf, zoals de website, het adres, het telefoonnummer, de Kamer-van-Koophandelinschrijving, de reviews en de klachten. Als je twijfelt, bel of mail het bedrijf om te vragen of de vacature echt is.
  
  
• Wees kritisch op de advertentie
  Lees deze goed door en let op eventuele spelfouten, onduidelijkheden of onrealistische beloftes. Vergelijk de advertentie ook met andere advertenties van hetzelfde bedrijf of dezelfde functie. Als de advertentie onwaarschijnlijk gunstig lijkt, is dat meestal ook zo.
  
  
• Wees voorzichtig met je gegevens
  Deel nooit zonder reden je persoonlijke gegevens, zoals je naam, adres, bankrekeningnummer of een kopie van je paspoort, met een onbekende recruiter of werkgever. Geef ook nooit je wachtwoorden of pincodes door. Als je toch je gegevens moet delen, zorg dan dat je een veilige verbinding hebt en dat je weet met wie je te maken hebt.
  
  
• Wees alert op verzoeken om geld
  Betaal nooit geld aan een recruiter of werkgever voor een sollicitatie, een training, een laptop, een reis of een verzekering. Dit zijn geen normale kosten voor een sollicitatie. Als iemand je vraagt om geld over te maken, weiger dan en verbreek het contact en meld het bij de autoriteiten. Betaal alleen aan een recruiter of werkgever als je zeker weet dat het om een legitieme kostenvergoeding gaat, en vraag altijd om een factuur of een bewijs van betaling.
  
  
• Wees waakzaam met pakketten
  Ontvang of verstuur nooit pakketten voor een recruiter of werkgever, zonder dat je weet wat er in zit of waar het vandaan komt. Dit kan betekenen dat je meewerkt aan illegale praktijken, zoals het witwassen van geld of het smokkelen van drugs. Als iemand je vraagt om pakketten te ontvangen of door te sturen, weiger dan en verbreek het contact en zoek verder naar een betrouwbare werkgever.

Maar wat als je toch te grazen bent genomen? Wat moet je dan doen? 

Wat te doen als je slachtoffer wordt

In dat geval is het belangrijk dat je snel actie onderneemt!

• Stop het contact
  Zodra je beseft dat je bent opgelicht, stop dan alle contact met de oplichter. Blokkeer diens telefoonnummer, e-mailadres of social media account. Reageer niet meer op diens berichten of verzoeken.
  
  
• Bewaar dit
  Bewaar alle communicatie die je hebt gehad met de oplichter, zoals WhatsApp-berichten, e-mails, contracten of facturen. Maak ook screenshots of foto's van de nepvacature, de nepwebsite of de pakketten. Deze kunnen als bewijs dienen als je aangifte doet of een klacht indient.
  
  
• Doe aangifte binnen 24 uur
  Doe zo snel mogelijk aangifte bij de politie. Vertel wat er is gebeurd, wie de oplichter is en hoeveel geld of gegevens je hebt verloren. Lever ook het bewijs dat je hebt bewaard. De politie kan onderzoek doen naar de oplichter en proberen hem of haar op te sporen en te vervolgen.
  
  
• Melden bij de Fraudehelpdesk
  Een andere optie is om het te melden bij de Fraudehelpdesk. Je kunt dit doen via hun website www.fraudehelpdesk.nl of via hun telefoonnummer 088-7867372. De Fraudehelpdesk kan je advies geven, je doorverwijzen naar andere instanties en je waarschuwen voor nieuwe vormen van fraude.
  
  
• Neem maatregelen om je gegevens te beschermen
  Als je persoonlijke gegevens hebt gedeeld met de oplichter, neem dan maatregelen om je gegevens te beschermen. Verander je wachtwoorden, blokkeer je bankrekening of creditcard, vraag een nieuw paspoort aan of meld je af voor ongewenste abonnementen of diensten. Controleer ook regelmatig je bankafschriften en je sociale media profielen.

Dit zijn de stappen die je kunt volgen als je slachtoffer bent geworden recruitmentfraude. Het is een nare ervaring, maar je kunt er sterker uitkomen. Zoek ook steun bij familie, vrienden of professionele hulpverleners als je last hebt van emotionele stress.

Hoe zorg jij ervoor dat je persoonlijke gegevens veilig zijn als je online solliciteert? Welke maatregelen neem je om je privacy te beschermen?